5366 Sayılı Yenileme Kanunu

YIPRANAN TARÄ°HÄ° VE KÜLTÜREL TAÅžINMAZ VARLIKLARIN YENÄ°LENEREK KORUNMASI VE YAÅžATILARAK KULLANILMASI HAKKINDA KANUN

Kanun No. 5366

Kabul Tarihi : 16.6.2005 

Amaç ve kapsam
MADDE 1.- Bu Kanunun amacı, büyükÅŸehir belediyeleri, büyükÅŸehir belediyeleri sınırları içindeki ilçe ve ilk kademe belediyeleri, il, ilçe belediyeleri ve nüfusu 50.000'in üzerindeki belediyelerce ve bu belediyelerin yetki alanı dışında il özel idarelerince, yıpranan ve özelliÄŸini kaybetmeye yüz tutmuÅŸ; kültür ve tabiat varlıklarını koruma kurullarınca sit alanı olarak tescil ve ilan edilen bölgeler ile bu bölgelere ait koruma alanlarının, bölgenin geliÅŸimine uygun olarak yeniden inÅŸa ve restore edilerek, bu bölgelerde konut, ticaret, kültür, turizm ve sosyal donatı alanları oluÅŸturulması, tabiî afet risklerine karşı tedbirler alınması, tarihi ve kültürel taşınmaz varlıkların yenilenerek korunması ve yaÅŸatılarak kullanılmasıdır.
Bu Kanun, yukarıda belirtilen amaçlar doÄŸrultusunda oluÅŸturulacak olan yenileme alanlarının tespitine, teknik altyapı ve yapısal standartlarının belirlenmesine, projelerinin oluÅŸturulmasına, uygulama, örgütlenme, yönetim, denetim, katılım ve kullanımına iliÅŸkin usûl ve esasları kapsar.
Alanların belirlenmesi
MADDE 2.- Yenileme alanları, il özel idarelerinde il genel meclisi, belediyelerde belediye meclisi üye tam sayısının salt çoÄŸunluÄŸunun kararı ile belirlenir. Ä°l özel idaresinde il genel meclisince, büyükÅŸehirler dışındaki belediyelerde belediye meclisince alınan kararlar Bakanlar Kuruluna sunulur. BüyükÅŸehirlerde ise ilçe ve ilk kademe belediye meclislerince alınan bu kararlar, büyükÅŸehir belediye meclisince onaylanması halinde Bakanlar Kuruluna sunulur. Bakanlar Kurulu projenin uygulanıp uygulanmamasına üç ay içinde karar verir.
Bakanlar Kurulunca kabul edilen alanlardaki uygulama bir program dahilinde etap etap projelendirilebilir.
Etap proje ve programları, meclis üye tam sayısının salt çoÄŸunluÄŸunun kararı ve belediyelerde belediye baÅŸkanının, il özel idarelerinde valinin onayı ile uygulamaya konulur.
Belirlenen alan sınırları içindeki tüm taşınmazlar, belediyece ve il özel idaresince hazırlanacak yenileme projelerinin kültür ve tabiat varlıklarını koruma kurulunca karara baÄŸlanmasını müteakip bu Kanuna göre yapılacak yenileme projesi hükümlerine tâbi olurlar. BüyükÅŸehir belediye sınırları içinde büyükÅŸehir belediyelerinin yapacaklarının dışında kalan yenileme projeleri, ilçe ve ilk kademe belediyelerince hazırlanması ve meclislerinde kabulünden sonra büyükÅŸehir belediye baÅŸkanınca onaylanarak yürürlüÄŸe girer. Buna göre kamulaÅŸtırma ve uygulama yapılır.
Yenileme alanlarının teknik altyapı ve yapısal standartların oluÅŸturulması, bu alanların yönetimi ile örgütlenme ve uygulama alanlarında bulunan hak sahiplerinin veya bölge halkının katılımına dair usûl ve esaslar yönetmelikte belirlenir.
Uygulama
MADDE 3.- Yenileme alanları olarak belirlenen bölgelerde il özel idaresi ve belediye tarafından hazırlanan veya hazırlatılan yenileme projeleri ve uygulamaları ilgili il özel idareleri ve belediyeler eliyle yapılır veya kamu kurum ve kuruluÅŸları veya gerçek ve özel hukuk tüzel kiÅŸilerine yaptırılarak uygulanır. Bu alanlarda Toplu Konut Ä°daresi ile ortak uygulama yapılabileceÄŸi gibi, Toplu Konut Ä°daresine de uygulama yaptırılabilir.
BüyükÅŸehirlerde, büyükÅŸehir belediyeleri tarafından baÅŸlatılmayan uygulamalar ilçe ve ilk kademe belediyelerince tek başına veya müÅŸterek olarak yapılır veya yaptırılır.
Yenileme alanı içinde yapı parsellerindeki uygulamalarda kendi parseli ve yapısı aynen korunarak yenilenecek yapılar, projenin bütünlüÄŸünü bozmamak ÅŸartıyla belediyece kabul edilen projeye baÄŸlı kalmak ve il özel idaresi ve belediyenin belirleyeceÄŸi amaçta kullanılmak kaydıyla parsel sahibince yapılabilir. Bu durumlarda uygulamanın projeyle eÅŸ zamanlı olarak baÅŸlatılması ve tamamlanması esastır. Aksi takdirde il özel idaresi ve belediyece bu Kanun hükümleri uygulanır.
Yenileme alanlarında yenileme projelerinin uygulanması sırasında tabiî afet riski taşıdığı Bayındırlık ve Ä°skan Bakanlığınca belirlenen bölgelerde gerekli tedbirleri almak üzere il özel idareleri ve belediyeler yenileme projelerinde tasfiye de dahil olmak üzere gerekli düzenlemeleri yapabilir, yasaklar koyabilir. Bu konudaki esas ve usûller yönetmelikte belirlenir.
Uygulama esnasında her türlü kontrol, denetim ve takip iÅŸlemleri, ilgili il özel idaresi ve belediyece yapılır veya yaptırılarak sonuçlandırılır. Bu iÅŸlemler, projenin özelliÄŸine göre konuyla ilgili uzman kiÅŸi, kurum ve ekiplere yaptırılır.
Yenileme alanlarındaki uygulamalar her türlü vergi, resim, harç ve ücretlerden muaftır.
Yenileme projelerini onaylamak üzere 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 51 inci maddesine göre gerektiÄŸi kadar Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu oluÅŸturulur. Kurulca onaylanan projeler, il özel idaresi veya belediyece uygulanır.
Yenileme alanlarında yapılacak uygulamalarda her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım iÅŸleri, ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç olmak üzere 4734 sayılı Kamu Ä°hale Kanunu hükümlerinden muaftır.
Yenileme projeleri, uygulama alanı içerisinde bulunan taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının rölöve, restitüsyon, restorasyon projeleri ile onarılacak veya yeniden inÅŸa edilecek yapıların imar mevzuatında öngörülen projelerinden oluÅŸur.
Taşınmaz tasarruflarının kısıtlanması ve kamulaştırma
MADDE 4.- Ä°l özel idaresi ve belediye, yenileme alanı ilan edilen yerlerdeki taşınmazlar üzerinde, her türlü yapılaÅŸma, kullanım ve iÅŸletme konularında proje tamamlanıncaya kadar geçici kısıtlamalar uygulayabilir.
Yenileme alanlarında bulunan yapıların boÅŸaltılması, yıkımı ve kamulaÅŸtırılmasında anlaÅŸma yolu esastır. AnlaÅŸma saÄŸlanamayan hallerde gerçek ve özel hukuk tüzel kiÅŸilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar ilgili il özel idaresi ve belediye tarafından kamulaÅŸtırılabilir. Bu Kanun uyarınca yapılacak kamulaÅŸtırmalar 2942 sayılı KamulaÅŸtırma Kanununun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasındaki iskân projelerinin gerçekleÅŸtirilmesi amaçlı kamulaÅŸtırma sayılır. Tapuda mülkiyet hanesi açık olan taşınmazlar ile varisi belli olmayan, kayyım tayin edilmiÅŸ, ihtilaflı, davalı ve üzerinde her türlü mülkiyet ve mülkiyetin gayri aynî hak tesis edilmiÅŸ olan taşınmazlar için de aynı madde hükümlerine göre kamulaÅŸtırma iÅŸlemleri yürütülür. KamulaÅŸtırma iÅŸlemlerinin yürütülmesinde il özel idareleri ve belediyeler veraset ilamı çıkarttırmaya, kayyım tayin ettirmeye veya tapuda kayıtlı son malike göre iÅŸlem yapmaya yetkilidir.
Ä°l özel idareleri ve belediyeler taşınmaz mülkiyetinin kamulaÅŸtırılması yerine, uygun gördükleri takdirde satın alma, kat karşılığı ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun ilgili maddelerinde düzenlenen intifa hakkı veya üst hakkı kurulması yolu ile sınırlı aynî hak tesis edebilirler.
Yenileme alanı içerisinde kalan Hazineye ait taşınmazlar baÅŸka bir iÅŸleme gerek kalmaksızın projeyi yürüten il özel idaresine ve belediyeye bedelsiz devredilir. Satış ve gelir getirici bir iÅŸe dönüÅŸtürüldüÄŸünde proje ve uygulama giderleri çıktıktan sonraki gelirin yüzde yirmibeÅŸi Hazineye verilir. Devre ait iÅŸlemler il özel idaresi ve belediyenin talebi üzerine ilgili tapu sicil müdürlüÄŸünce resen yapılır. Bu iÅŸlemler her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Yenileme alanı ilan edilen yerlerde, yenileme projesi kapsamında kalan taşınmazlar Hazinece satılamaz, kiraya verilemez, tahsis edilemez.
Yenileme alanlarında uygulanacak projelerin kamulaÅŸtırma, plân, proje ve yapım iÅŸlerinde kullanılmak üzere, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 12 nci maddesine göre oluÅŸturulan Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Katkı Payı hesabından belediyelere aktarma yapılır.
Millî Savunma Bakanlığına tahsisli arsa, arazi, yapı ve tesisler, 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu kapsamında bulunan yerler, sivil ve askeri hava alanları ve mania plânları kapsamında kalan yerler, mülkiyeti Milli EÄŸitim Bakanlığına ait bulunan okullar, mülkiyeti veya idaresi Vakıflar Genel MüdürlüÄŸüne ait bulunan taşınmazlar ile tapu kayıtlarında vakıf ÅŸerhi bulunan taşınmazlarda bu Kanun hükümlerinin nasıl uygulanacağı Milli Savunma Bakanlığı, ilgili bakanlık veya Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü ve il özel idaresi veya belediyece müÅŸtereken belirlenir.
Sınırlı ayni hak tesisi
MADDE 5.- Kamu kurum ve kuruluÅŸlarının ellerinde bulunan tarihi eser niteliÄŸini haiz bina ve müÅŸtemilatı, tarihi özelliklerine uygun olarak restore ettirilmek ve/veya tarihi özellikleri korunmak ve mülkiyeti ilgili kamu kurum ve kuruluÅŸunda kalmak suretiyle; eÄŸitim, saÄŸlık, kültür ve sosyal amaçlı olmak üzere kamu yararına çalışan dernekler, vakıflar, kamu kurumu niteliÄŸindeki meslek kuruluÅŸları ve diÄŸer kamu kurum ve kuruluÅŸları ile üniversiteler ile ticarî faaliyetlerde kullanılmak üzere gerçek ve özel hukuk tüzel kiÅŸilerine sınırlı ayni hak olarak tesis edilebilir.
Sınırlı ayni hak tesisi ile ilgili esas ve usuller ile bedeli ve kullanma süresi, ilgili belediye veya ilgili kamu kurum ve kuruluÅŸları tarafından Türk Medeni Kanunu, Ä°l Özel Ä°daresi Kanunu, Belediye Kanunu ve ilgili diÄŸer mevzuat çerçevesinde belirlenir.
Yönetmelik
MADDE 6.- Bu Kanunun uygulanmasına iliÅŸkin yönetmelik, Ä°çiÅŸleri Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca Kanunun yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde yürürlüÄŸe konulur.
Uygulanmayacak hükümler
MADDE 7.- Bu Kanun kapsamında yer alan yenileme alanlarında, uluslararası hukuktan doÄŸan yükümlülükler saklı kalmak kaydıyla, diÄŸer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.
Yürürlük
MADDE 8.- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüÄŸe girer.
Yürütme
MADDE 9.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.